Podstawy prawne i warunki łącznego opodatkowania małżonków

Instytucja łącznego opodatkowania małżonków jest regulowana w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 6 ust. 2 tej ustawy, małżonkowie mogą wybrać łączne opodatkowanie swoich dochodów, pod warunkiem, że pozostawali w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy oraz istniała między nimi wspólność majątkowa przez cały ten okres. Jednakże, małżonkowie mogą również rozliczyć się wspólnie, jeżeli zawarli małżeństwo w trakcie roku podatkowego.

Procedura i skutki wyboru łącznego opodatkowania

Aby skorzystać z możliwości łącznego opodatkowania, małżonkowie muszą złożyć odpowiedni wniosek w zeznaniu podatkowym. W przypadku wybrania tej formy opodatkowania, zgodnie z art. 6 ust. 2a ustawy, podatek obliczany jest w ten sposób, że suma dochodów małżonków dzielona jest na pół, a następnie podatek oblicza się podwójnie od połowy sumy dochodów. Procedura ta ma na celu zapewnienie korzyści podatkowych, wynikających z progresywnego charakteru podatku dochodowego.

Wyłączenia i ograniczenia

Ustawodawca przewidział również pewne wyłączenia i ograniczenia dotyczące łącznego opodatkowania małżonków. Na podstawie art. 6 ust. 8, małżonkowie nie mogą skorzystać z tej formy opodatkowania, jeśli jeden z nich prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną według ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub na podstawie karty podatkowej, a także gdy stosuje się do niego przepisy o podatku tonażowym.

Korzyści i potencjalne wyzwania

Instytucja łącznego opodatkowania małżonków często przynosi korzyści podatkowe, zwłaszcza gdy dochody małżonków są znacznie zróżnicowane. Przykładowo, gdy jeden z małżonków osiąga znacznie wyższe dochody, a drugi niższe lub nie osiąga ich wcale, możliwość zsumowania dochodów i podzielenia ich na pół prowadzi do obniżenia stawki podatkowej. Jak wynika z art. 6 ust. 4, może to skutkować niższym zobowiązaniem podatkowym niż w przypadku oddzielnego opodatkowania.

Interpretacje indywidualne i opracowania naukowe W kontekście praktycznych aspektów łącznego opodatkowania małżonków warto zwrócić uwagę na interpretacje indywidualne wydawane przez organy podatkowe oraz opracowania naukowe. Przykładowo, interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 marca 2023 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.101.2023.2.MKA) potwierdza, że warunkiem skorzystania z łącznego opodatkowania jest złożenie wspólnego zeznania podatkowego w terminie przewidzianym przez przepisy prawa. Dodatkowo, w opracowaniach naukowych często podkreśla się, że łączne opodatkowanie małżonków stanowi narzędzie optymalizacji podatkowej, szczególnie korzystne w systemach podatkowych o progresywnej strukturze stawek podatkowych.

W polskim systemie prawnym obowiązują dwie główne zasady dotyczące obowiązku podatkowego: nieograniczony obowiązek podatkowy i ograniczony obowiązek podatkowy. Zasady te są szczegółowo uregulowane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Definicja i zasady ogólne nieograniczonego obowiązku podatkowego

Nieograniczony obowiązek podatkowy dotyczy osób fizycznych, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o PIT, osoby te podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania. Oznacza to, że muszą one rozliczać się z polskim fiskusem zarówno z dochodów uzyskiwanych w kraju, jak i za granicą.

Kryteria uznania za rezydenta podatkowego

Aby uznać osobę fizyczną za rezydenta podatkowego w Polsce, muszą być spełnione określone kryteria. Zgodnie z art. 3 ust. 1a ustawy o PIT, osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania na terytorium RP, jeżeli:

– Posiada na terytorium Polski ośrodek interesów życiowych (ośrodek interesów osobistych lub gospodarczych), lub

– Przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Interpretacje indywidualne wydane przez organy podatkowe podkreślają, że ośrodek interesów życiowych oznacza przede wszystkim miejsce, gdzie podatnik posiada najbliższe więzi rodzinne i gospodarcze, co może obejmować m.in. posiadanie nieruchomości, prowadzenie działalności gospodarczej czy zatrudnienie na terytorium Polski.

Definicja i zasady ogólne ograniczonego obowiązku podatkowego

Ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy osób fizycznych, które nie mają miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 3 ust. 2a ustawy o PIT, osoby te podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów osiąganych na terytorium Polski.

Przykłady dochodów objętych ograniczonym obowiązkiem podatkowym

Osoby niebędące rezydentami podatkowymi w Polsce muszą rozliczać się z polskim fiskusem jedynie z dochodów, które mają swoje źródło na terytorium Polski. Przykłady takich dochodów obejmują m.in.:

– Wynagrodzenia za pracę wykonywaną w Polsce,

– Dochody z działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Polski,

– Dochody z nieruchomości położonych w Polsce,

– Dochody z kapitałów pieniężnych, takich jak dywidendy z polskich spółek.

– Podwójne opodatkowanie i umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania

W celu uniknięcia podwójnego opodatkowania dochodów, Polska zawarła umowy międzynarodowe o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO) z wieloma krajami. Umowy te zawierają przepisy określające metody eliminacji podwójnego opodatkowania, takie jak metoda wyłączenia z progresją czy metoda proporcjonalnego zaliczenia. W praktyce oznacza to, że dochody uzyskane za granicą mogą być wyłączone z opodatkowania w Polsce lub podatek zapłacony za granicą może być odliczony od podatku należnego w Polsce.

Przykłady interpretacji indywidualnych

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 1 maja 2023 r., sygn. 0115-KDIT3.4011.42.2023.1.MR – wskazano, że osoba przebywająca w Polsce ponad 183 dni w roku podatkowym jest uznawana za rezydenta podatkowego, nawet jeśli jej główne źródło dochodu pochodzi z zagranicy.

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 marca 2024 r., sygn. 0115-KDIT3.4011.82.2024.2.AS – w przypadku osoby posiadającej centrum interesów życiowych w Polsce (posiadanie rodziny i nieruchomości), uznano, że podlega ona nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, mimo że pracuje za granicą.

Wnioski Zasada nieograniczonego i ograniczonego obowiązku podatkowego jest kluczowa dla określenia zakresu obowiązków podatkowych osób fizycznych w Polsce. Osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium RP podlegają opodatkowaniu od całości swoich dochodów, niezależnie od miejsca ich uzyskania, podczas gdy osoby niemające miejsca zamieszkania w Polsce są opodatkowane jedynie od dochodów osiąganych na terytorium Polski. Kluczowe znaczenie mają przepisy ustawy o PIT oraz umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, które regulują te kwestie w praktyce.

Strata podatkowa w kontekście PIT jest pojęciem istotnym zarówno dla podatników prowadzących działalność gospodarczą, jak i osiągających dochody z innych źródeł. Strata ta odnosi się do sytuacji, w której koszty uzyskania przychodów przewyższają przychody osiągnięte w danym roku podatkowym.

Definicja straty

Zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica stanowi stratę ze źródła przychodów. Strata może wystąpić zarówno w ramach działalności gospodarczej, jak i innych źródeł przychodów, takich jak najem, dzierżawa, czy działalność rolnicza.

Zasady rozliczania straty

Strata z działalności gospodarczej

Przenoszenie straty na kolejne lata podatkowe:

– Zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy o PIT, strata może być rozliczana przez podatnika w ciągu kolejnych pięciu lat podatkowych. Jednakże, w jednym roku podatkowym można odliczyć nie więcej niż 50% kwoty tej straty.

Przykład: Jeżeli podatnik poniósł stratę w wysokości 100 000 zł w 2023 roku, w latach 2024-2028 może odliczać od dochodu nie więcej niż 50 000 zł rocznie, aż do całkowitego rozliczenia straty.

Wyłączenia i ograniczenia:

Strata z działalności gospodarczej nie może być kompensowana dochodami z innych źródeł przychodów. Oznacza to, że strata z działalności gospodarczej może być odliczona wyłącznie od dochodów z tej działalności (art. 9 ust. 6 ustawy o PIT).

Strata z innych źródeł przychodów

Strata z najmu i dzierżawy:

Zasady rozliczania straty z najmu i dzierżawy są analogiczne do zasad dotyczących działalności gospodarczej. Strata może być rozliczana w ciągu kolejnych pięciu lat, z ograniczeniem do 50% straty rocznie (art. 9 ust. 3 i 6 ustawy o PIT).

Strata z kapitałów pieniężnych:

Strata z kapitałów pieniężnych, takich jak sprzedaż akcji, może być odliczona wyłącznie od dochodów z tego samego źródła. Strata ta nie może być przenoszona na kolejne lata podatkowe (art. 30b ust. 3 ustawy o PIT).

Strata z działalności rolniczej:

Strata z działalności rolniczej może być rozliczana zgodnie z ogólnymi zasadami przewidzianymi dla strat z działalności gospodarczej. Oznacza to możliwość odliczenia straty od dochodów z tej samej działalności w ciągu pięciu lat (art. 9 ust. 3 ustawy o PIT).

Przykłady interpretacji indywidualnych

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 2 stycznia 2024 r., sygn. 0115-KDIT3.4011.87.2023.3.MR – wskazano, że podatnik prowadzący działalność gospodarczą może rozliczyć stratę w ciągu kolejnych pięciu lat, przy czym w jednym roku podatkowym nie może odliczyć więcej niż 50% kwoty tej straty.

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 marca 2024 r., sygn. 0115-KDIT3.4011.92.2024.2.AS – wyjaśniono, że strata z najmu może być rozliczana na zasadach analogicznych do działalności gospodarczej, a więc w ciągu pięciu lat z ograniczeniem do 50% kwoty straty rocznie.

Przepisy dotyczące odliczania straty

Art. 9 ust. 3 ustawy o PIT: „Jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica stanowi stratę ze źródła przychodów. Strata może być rozliczana przez podatnika w ciągu kolejnych pięciu lat podatkowych, z tym że wysokość odliczenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty.”

Art. 9 ust. 6 ustawy o PIT: „Straty poniesione ze źródła przychodów nie mogą być rozliczane z dochodami (przychodami) z innych źródeł przychodów.” Art. 30b ust. 3 ustawy o PIT: „Strata z odpłatnego zbycia papierów wartościowych oraz innych praw majątkowych, o których mowa w ust. 1, może być rozliczana wyłącznie z dochodami uzyskanymi z tego źródła przychodów w tym samym roku podatkowym.”

1. Odpłatne zbycie nieruchomości

Definicja i zakres

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o PIT, odpłatne zbycie nieruchomości podlega opodatkowaniu, jeżeli następuje przed upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie lub wybudowanie. Po upływie tego okresu przychód ze sprzedaży nieruchomości jest zwolniony z opodatkowania.

Obliczenie dochodu

Dochód z odpłatnego zbycia nieruchomości oblicza się jako różnicę między przychodem uzyskanym ze sprzedaży a kosztami jego uzyskania. Koszty uzyskania przychodu obejmują m.in. cenę nabycia nieruchomości oraz wydatki związane z jej wybudowaniem, udokumentowane fakturami VAT lub innymi dowodami zapłaty (art. 22 ust. 6c ustawy o PIT).

Stawka podatku

Zgodnie z art. 30e ust. 1 ustawy o PIT, dochód z odpłatnego zbycia nieruchomości podlega opodatkowaniu 19% zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

Zwolnienia i ulgi

W niektórych przypadkach możliwe jest skorzystanie ze zwolnienia podatkowego. Art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o PIT przewiduje zwolnienie dla dochodów ze sprzedaży nieruchomości, jeżeli uzyskane środki zostaną przeznaczone na własne cele mieszkaniowe w ciągu trzech lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło zbycie.

Przykład interpretacji indywidualnej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 stycznia 2024 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.456.2023.2.JG, potwierdza, że podatnik, który sprzedał mieszkanie przed upływem 5 lat od jego nabycia, ale przeznaczył uzyskane środki na zakup nowego mieszkania w ciągu trzech lat, może skorzystać ze zwolnienia podatkowego.

2. Odpłatne zbycie rzeczy ruchomych

Definicja i zakres

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o PIT, odpłatne zbycie rzeczy ruchomych, jeżeli następuje przed upływem pół roku od ich nabycia, podlega opodatkowaniu. Po upływie tego okresu przychód ze sprzedaży rzeczy ruchomych jest zwolniony z opodatkowania.

Obliczenie dochodu

Dochód z odpłatnego zbycia rzeczy ruchomych oblicza się jako różnicę między przychodem uzyskanym ze sprzedaży a kosztami uzyskania przychodu. Koszty uzyskania przychodu obejmują m.in. cenę nabycia rzeczy (art. 22 ust. 1f ustawy o PIT).

Stawka podatku

Dochód z odpłatnego zbycia rzeczy ruchomych podlega opodatkowaniu według skali podatkowej określonej w art. 27 ustawy o PIT.

Zwolnienia i ulgi

Niektóre rzeczy ruchome, takie jak samochody osobowe, mogą podlegać dodatkowym regulacjom dotyczącym opodatkowania. Na przykład, sprzedaż samochodu przed upływem pół roku od jego nabycia może podlegać innym zasadom amortyzacji i opodatkowania.

Przykład interpretacji indywidualnej Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 25 marca 2024 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.34.2024.1.AW, wyjaśnia, że sprzedaż samochodu osobowego przed upływem pół roku od jego nabycia podlega opodatkowaniu, a dochód jest obliczany jako różnica między przychodem ze sprzedaży a kosztem nabycia pojazdu.

Opodatkowanie przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych jest istotnym elementem systemu podatkowego, mającym na celu przeciwdziałanie ukrywaniu dochodów przez podatników. Polskie prawo podatkowe przewiduje specjalne regulacje dotyczące takich przychodów, które mają na celu zapewnienie skuteczności systemu podatkowego i walki z szarą strefą. Poniżej przedstawiono definicje, zasady opodatkowania oraz obowiązki podatkowe związane z tymi przychodami.

1. Pojęcie przychodu i wydatku

Przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach

Zgodnie z art. 25b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 2172, z późn. zm.), przychodami nieznajdującymi pokrycia w ujawnionych źródłach są środki finansowe lub inne wartości majątkowe, które podatnik wydatkował lub nabył w danym roku podatkowym, a które nie mogą być pokryte z ujawnionych dochodów lub innych legalnych źródeł przychodów.

Wydatki nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach

Wydatki nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach to wszelkie wydatki poniesione przez podatnika, które przewyższają ujawnione dochody podatnika oraz inne źródła, które zostały legalnie udokumentowane. Przykłady takich wydatków mogą obejmować zakup luksusowych dóbr, inwestycje w nieruchomości lub znaczne kwoty przekazywane na konta bankowe bez wykazanych źródeł finansowania.

2. Obowiązek podatkowy

Powstanie obowiązku podatkowego

Obowiązek podatkowy z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych powstaje w momencie, gdy organy podatkowe lub kontroli skarbowej ustalą, że podatnik posiada środki finansowe lub wartości majątkowe, które nie mogą być pokryte z ujawnionych źródeł. Zgodnie z art. 25c ustawy o PIT, organy podatkowe mają prawo żądać od podatnika udokumentowania źródeł przychodów, które pozwalają na pokrycie wydatków.

Sankcje za brak ujawnienia źródeł przychodów

Jeżeli podatnik nie jest w stanie udokumentować legalnych źródeł przychodów, organy podatkowe mogą nałożyć na niego dodatkowy podatek w wysokości 75% kwoty przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach (art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT).

3. Podstawa opodatkowania

Ustalanie podstawy opodatkowania

Podstawą opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach jest różnica między wartością środków finansowych lub innych wartości majątkowych, które podatnik nabył lub wydatkował, a wartością ujawnionych źródeł przychodów. Organ podatkowy ustala tę różnicę na podstawie analizy dochodów, wydatków oraz innych dostępnych danych finansowych podatnika.

Przykład obliczenia podstawy opodatkowania

Przykład: Jeśli podatnik wykazuje dochody w wysokości 100 000 zł rocznie, ale nabył nieruchomość o wartości 500 000 zł, organ podatkowy może zażądać wyjaśnień dotyczących źródła finansowania tego zakupu. Jeśli podatnik nie będzie w stanie udokumentować dodatkowych legalnych źródeł przychodów na kwotę 400 000 zł, różnica ta może zostać uznana za przychód nieznajdujący pokrycia w ujawnionych źródłach i opodatkowana stawką 75%.

Przykłady interpretacji indywidualnych

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 20 lutego 2024 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.456.2023.3.JG – wskazano, że podatnik, który nie jest w stanie udokumentować legalnych źródeł przychodów na pokrycie wydatków związanych z zakupem luksusowego samochodu, podlega opodatkowaniu stawką 75% od kwoty przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach. Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 5 maja 2024 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.34.2024.1.AW – wyjaśniono, że podatnik, który dokonał znacznych wpłat na konto bankowe bez wykazanych źródeł przychodów, musi udokumentować pochodzenie tych środków, w przeciwnym razie podlega opodatkowaniu stawką 75%.

Opodatkowanie stawką 19% w ramach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) znajduje swoje zastosowanie głównie w kontekście przychodów z kapitałów pieniężnych oraz niektórych rodzajów działalności gospodarczej. Dzięki temu mechanizmowi podatnicy mogą korzystać z prostszego sposobu rozliczenia swoich dochodów. Kluczowe przepisy dotyczące tej stawki znajdują się w artykułach 30b, 30c, 30f oraz 30da ustawy PIT.

Dochody z kapitałów pieniężnych

Zgodnie z art. 30b ust. 1, stawką 19% opodatkowane są dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, pochodnych instrumentów finansowych oraz innych praw majątkowych tego typu. Dochodów tych nie łączy się z dochodami opodatkowanymi według skali podatkowej (art. 27 ustawy PIT)​.

Dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości

Art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy PIT przewiduje opodatkowanie 19% stawką dochodów z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych.

Dochody z zagranicznej jednostki kontrolowanej

Dochody uzyskane przez zagraniczne jednostki kontrolowane są opodatkowane według stawki 19% zgodnie z art. 30f ust. 1 ustawy PIT.

Dochody z niezrealizowanych zysków

Art. 30da ust. 1 ustawy PIT określa opodatkowanie dochodów z niezrealizowanych zysków, gdy ustalana jest wartość podatkowa składnika majątku. Stawka wynosi 19% lub 3%, gdy nie ustala się wartości podatkowej składnika majątku.

Dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej (podatek liniowy)

Zgodnie z art. 30c ust. 1 ustawy PIT, dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej mogą być opodatkowane 19% stawką podatku liniowego. Dochodów tych nie łączy się z dochodami z innych źródeł, co pozwala na oddzielne opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej od dochodów uzyskanych z innych źródeł

Przypadki wyłączenia stosowania stawki 19%

Dochody opodatkowane według skali podatkowej:

Dochodów z działalności gospodarczej, opodatkowanych według skali podatkowej (12% i 32%), nie można opodatkować 19% stawką liniową. Skala podatkowa stosuje się do dochodów z działalności gospodarczej, jeśli podatnik nie wybierze opodatkowania liniowego​.

Specyficzne wyłączenia

W przypadku dochodów z walut wirtualnych, zgodnie z art. 30b ust. 5d, dochodów tych nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30c ustawy PIT​

Pojęcie „przychody z działalności wykonywanej osobiście” jest precyzyjnie określone w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Zgodnie z art. 13 tej ustawy, przychodami z działalności wykonywanej osobiście są przychody uzyskiwane przez podatników, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej w ramach prowadzenia swojej działalności.

Rodzaje przychodów z działalności wykonywanej osobiście

• Przychody z działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej – Zgodnie z art. 13 pkt 2 ustawy PIT, przychodami z działalności wykonywanej osobiście są wynagrodzenia za wykonywanie działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, jeśli są one uzyskiwane bezpośrednio przez wykonawcę tych działalności.
• Przychody z działalności sportowej – Art. 13 pkt 2a ustawy PIT określa, że przychodami z działalności sportowej są wynagrodzenia sportowców, w tym za udział w zawodach sportowych.
• Przychody z działalności członków zarządów, rad nadzorczych, komisji i innych organów stanowiących osób prawnych – Art. 13 pkt 7 ustawy PIT stanowi, że przychodami są wynagrodzenia członków zarządów, rad nadzorczych, komisji i innych organów stanowiących osób prawnych, z tytułu pełnienia tych funkcji.
• Przychody z tytułu wykonywania umów zlecenia lub umów o dzieło – Zgodnie z art. 13 pkt 8 ustawy PIT, przychodami z działalności wykonywanej osobiście są również wynagrodzenia z tytułu wykonywania umów zlecenia i umów o dzieło, jeśli nie są one związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Interpretacje indywidualne Interpretacje indywidualne dotyczące przychodów z działalności wykonywanej osobiście często wyjaśniają szczegółowe aspekty opodatkowania w praktyce. Przykładowo, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 2023 roku stwierdził, że przychody uzyskane przez trenera sportowego za prowadzenie szkoleń sportowych są przychodami z działalności wykonywanej osobiście i podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej, z możliwością odliczenia standardowych kosztów uzyskania przychodu

Przychody wyłączone z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych są szczegółowo określone w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa PIT). Kluczowym przepisem regulującym te wyłączenia jest art. 21 ustawy PIT. Poniżej znajdują się główne kategorie przychodów, które są zwolnione z opodatkowania, wraz z konkretnymi podstawami prawnymi i przepisami.

• Dochody z tytułu alimentów – Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy PIT, zwolnione z opodatkowania są alimenty:

• Na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia.

• Na rzecz dzieci bez względu na ich wiek, jeżeli otrzymują zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną.

• Alimenty na rzecz innych osób, jeżeli ich miesięczna wysokość nie przekracza 700 zł.

• Dochody ze świadczeń socjalnych – Art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy PIT wyłącza z opodatkowania świadczenia z pomocy społecznej, takie jak:
• Zasiłki rodzinne oraz dodatki do zasiłków rodzinnych.

• Zasiłki pielęgnacyjne

• Zasiłki dla bezrobotnych.

• Zasiłki celowe i okresowe.

• Dochody z tytułu świadczeń emerytalnych i rentowych – Na mocy art. 21 ust. 1 pkt 21 ustawy PIT, wolne od podatku są:

• Renty z tytułu częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy.

• Renty socjalne.

• Emerytury i renty wypłacane z systemów emerytalnych innych państw członkowskich UE, jeżeli umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania nie stanowi inaczej.

• Dochody z tytułu stypendiów – Stypendia określone w art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy PIT, przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty oraz przepisów o szkolnictwie wyższym i nauce, są zwolnione z opodatkowania. Warunkiem zwolnienia jest, aby stypendium było przeznaczone na cele edukacyjne.
• Dochody z tytułu wygranych i nagród w konkursach i grach – Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 68 ustawy PIT, wygrane w konkursach, grach i zakładach wzajemnych są zwolnione z podatku, jeżeli jednorazowa wartość nagrody nie przekracza 2280 zł. Przepisy te obejmują również wygrane w loteriach promocyjnych.
• Dochody z tytułu zwrotu kosztów – Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 112 ustawy PIT, zwolnione są z podatku dochody z tytułu zwrotu kosztów poniesionych przez podatnika na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, o ile zwrot ten nie przekracza rzeczywiście poniesionych kosztów.

Interpretacje indywidualne

Przykłady interpretacji indywidualnych potwierdzających wyłączenia przychodów z opodatkowania obejmują:

• Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 stycznia 2023 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.849.2022.1.KK – Potwierdzono, że świadczenia socjalne, takie jak zasiłki rodzinne, są zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy PIT.

• Interpretacja Dyrektora KIS z dnia 12 lipca 2022 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.382.2022.2.MD – Dotyczyła zwolnienia z podatku alimentów na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy PIT.

Opodatkowanie wspólników spółek osobowych

1. Transparentność podatkowa spółek osobowych:
   • Zgodnie z art. 5b ust. 2 ustawy PIT, osobowe spółki prawa handlowego nie są podatnikami podatku dochodowego. Oznacza to, że dochody tych spółek są przypisywane bezpośrednio wspólnikom, proporcjonalnie do ich udziału w zyskach spółki. W efekcie, każdy wspólnik jest opodatkowany od swojej części dochodów spółki.
2. Proporcjonalność dochodów:
   • Art. 8 ust. 1 ustawy PIT stanowi, że przychody, koszty uzyskania przychodów oraz dochody (straty) spółki osobowej przypisuje się wspólnikom proporcjonalnie do ich prawa do udziału w zysku. Jeżeli umowa spółki nie określa udziału w zysku, uznaje się, że wspólnicy uczestniczą w zyskach w równych częściach.
3. Zasady opodatkowania wspólników:
   • Wspólnicy osobowych spółek prawa handlowego, będący osobami fizycznymi, opodatkowują swoje przychody na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej (art. 27 ustawy PIT) lub mogą wybrać opodatkowanie podatkiem liniowym według stawki 19% (art. 30c ustawy PIT), jeżeli prowadzą działalność gospodarczą.
4. Koszty uzyskania przychodów:
   • Wspólnicy mogą odliczyć koszty uzyskania przychodów, które zostały poniesione przez spółkę. Koszty te są przypisywane wspólnikom proporcjonalnie do ich udziału w zyskach, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy PIT.

Interpretacje indywidualne

Interpretacje indywidualne często dostarczają dodatkowych wyjaśnień w zakresie opodatkowania wspólników spółek osobowych:

• Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 1 lutego 2023 r., sygn. 0115-KDIT3.4011.1000.2022.2.KR: Wyjaśnia, że wspólnik spółki komandytowej, będący osobą fizyczną, powinien przypisywać sobie przychody i koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do udziału w zyskach spółki, co jest zgodne z art. 8 ustawy PIT.
• Interpretacja Dyrektora KIS z dnia 15 marca 2022 r., sygn. 0115-KDIT3.4011.6.2022.1.PSZ: Potwierdza, że wspólnicy spółki jawnej mogą wybrać opodatkowanie dochodów z udziału w tej spółce podatkiem liniowym, pod warunkiem, że spełniają wymogi określone w art. 30c ustawy PIT.

Kwalifikacja przychodu

1. Odsetki od pożyczek stanowią przychód z kapitałów pieniężnych zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy PIT. Przychód ten powstaje w momencie faktycznego otrzymania odsetek.

Opodatkowanie ryczałtowe

1. Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy PIT, odsetki od pożyczek opodatkowane są ryczałtowym podatkiem dochodowym w wysokości 19%. Podatek ten pobierany jest od całości uzyskanych odsetek bez możliwości odliczenia kosztów ich uzyskania.

Obowiązek płatnika

1. Jeżeli odsetki wypłacane są przez podmiot będący płatnikiem, na przykład bank lub instytucję pożyczkową, płatnik jest zobowiązany do poboru podatku dochodowego z tytułu odsetek i przekazania go na rachunek właściwego urzędu skarbowego zgodnie z art. 41 ust. 4 ustawy PIT.

Samodzielne rozliczenie podatku przez osobę fizyczną

1. W przypadku gdy odsetki są uzyskiwane od pożyczek udzielonych innym osobom fizycznym, które nie działają jako płatnicy, obowiązek samodzielnego rozliczenia podatku spoczywa na podatniku. W takiej sytuacji podatnik powinien wykazać przychód w zeznaniu podatkowym oraz obliczyć należny podatek zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy PIT.

Przykłady interpretacji indywidualnych

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 marca 2023 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.6.2023.2.PSZ – W tej interpretacji wyjaśniono, że odsetki uzyskiwane przez osobę fizyczną z tytułu pożyczek udzielonych innym osobom fizycznym powinny być opodatkowane stawką 19% jako przychód z kapitałów pieniężnych, a podatnik musi samodzielnie rozliczyć podatek w swoim zeznaniu rocznym.

Interpretacja Dyrektora KIS z dnia 10 stycznia 2022 r., sygn. 0114-KDIP3-2.4011.879.2021.1.LS – W interpretacji tej potwierdzono, że bank pełniący rolę płatnika ma obowiązek pobrania 19% podatku od odsetek wypłacanych z tytułu depozytów i pożyczek, co oznacza, że podatek ten jest pobierany u źródła i przekazywany do urzędu skarbowego.