Jak wypełnić i rozliczyć PIT za 2023 rok? Skorzystaj z e-pit i zrób to online

Rozliczenie podatku PIT to coroczny obowiązek, który może wywoływać wiele pytań i wątpliwości. W 2024 roku, podobnie jak w latach ubiegłych, kluczowe będzie zrozumienie, jak prawidłowo przygotować i złożyć deklarację, aby nie tylko spełnić wymogi prawne, ale także skorzystać z możliwych ulg i odliczeń. W tym artykule wyjaśnię Ci, jak krok po kroku rozliczyć PIT, aby proces ten był jak najprostszy i najmniej stresujący. Dla lepszego zrozumienia poszczególnych zagadnień posłużę się również przykładami.

Co to jest PIT?

PIT (z ang. Personal Income Tax) to podatek dochodowy od osób fizycznych, który rozlicza każda osoba osiągająca dochody na terytorium Polski. Obejmuje on różnorodne źródła dochodu, takie jak wynagrodzenie za pracę, zyski z działalności gospodarczej, renty, emerytury, dochody z najmu czy sprzedaży nieruchomości. Jak widzisz, wykaz jest różnorodny, w związku z czym rozliczenie z urzędem skarbowym sprowadza się do wybrania, wypełnienia i przesłania odpowiedniej deklaracji. W tym artykule skupię się jednak na dwóch najpopularniejszych wyborach, czyli na PIT-36 i PIT-37. To właśnie na nich znajdują się m.in. informacje dotyczące Twoich dochodów z umowy o pracę, umowy zlecenia czy działalności nierejestrowanej.

Czym różni się PIT-36 od PIT-37?

Jak już wspomniałem, kluczową kwestią w procesie rozliczania podatku jest m.in. wybór odpowiedniego formularza. Dwa najczęściej używane to właśnie PIT-36 i PIT-37, które różnią się przede wszystkim źródłem dochodu podatnika.

PIT-36 jest przeznaczony m.in. dla osób, które prowadzą działalność gospodarczą czy działalność nierejestrowaną i rozliczają się na zasadach ogólnych. Wybiorą go również ci, którzy osiągają dochody z zagranicy lub z tytułów nieujętych w innych formularzach. Co istotne, PIT-36 będzie dla Ciebie odpowiednim formularzem również wtedy, gdy jednocześnie pracujesz na podstawie umowy o pracę czy zlecenie oraz osiągasz dochody z tytułu prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej opodatkowanej na podstawie zasad ogólnych lub prowadzisz działalność nierejestrowaną. Jednocześnie zwróć uwagę na to, że wybierając PIT-36 uwzględniasz tam również wspomniane dochody z tytułu umowy o pracę, a to oznacza, że nie wypełniasz dwóch formularzy (PIT-36 i PIT-37), tylko jeden. Dodatkowo zwróć uwagę na to, że w odróżnieniu od PIT-37, który jest przygotowywany automatycznie, PIT-36 musisz wypełnić samodzielnie.

PIT-37 jest z kolei dedykowany osobom, które otrzymują dochody wyłącznie z umowy o pracę, zlecenie czy o dzieło, a także z emerytury lub renty. Jest to prostszy w użyciu formularz, gdyż wiele danych jest już w nim wstępnie wypełnionych przez płatnika, co znacząco ułatwia proces rozliczenia. Mogę nawet zaryzykować stwierdzenie, że gdy nie chcesz korzystać z ulg i odliczeń, wówczas Twoja rola sprowadza się do sprawdzenia kwoty i zaakceptowania dokumentu.

Do kiedy należy rozliczyć PIT w 2024 roku?

Termin rozliczenia i złożenia deklaracji podatkowej PIT za rok podatkowy 2023 upływa 30 kwietnia 2024 roku. Oznacza to, że do końca tego dnia masz czas na przesłanie odpowiedniego formularza do urzędu skarbowego. Zalecam jednak, aby nie czekać do ostatniej chwili, bo w razie ewentualnych problemów technicznych możesz narazić się na niepotrzebny stres. Oczywiście, gdy nie podejmiesz żadnego działania, PIT-37 zostanie wówczas przesłany automatycznie. Nieco więcej zachodu jest jednak z formularzem PIT-36, który musisz wypełnić i przesłać samodzielnie. W odróżnieniu od PIT-37 nie zostanie on wysłany automatycznie w razie braku podjęcia jakichkolwiek działań.

Jakie są stawki podatku dochodowego i kwota wolna od podatku w 2024 roku?

Kolejnym zagadnieniem, na które musisz zwrócić uwagę, są stawki podatku dochodowego i kwota wolna od podatku obowiązująca w 2024 roku. Co do zasady, jeżeli Twój dochód jest niższy lub równy 30 000 zł, podatku nie zapłacisz wcale, bo zmieścisz się w kwocie wolnej od podatku, która kształtuje się na poziomie wspomnianych 30 000 zł. Przykładowo, jeżeli w trakcie roku odprowadzane są za Ciebie zaliczki na podatek dochodowy (lub sam je odprowadzasz), a Twój całoroczny dochód nie przekroczy tej kwoty, wówczas możesz liczyć na zwrot podatku.

Ponadto, jeżeli wyjdzie, że podatek musisz zapłacić, wówczas możesz skorzystać z ulg podatkowych i odliczeń, które wpłyną korzystnie na rozliczenie. Co istotne, jeżeli osiągałeś dochody w 2023 roku, lecz nie przekroczyły one kwoty wolnej, to nie zwalnia Cię to z obowiązku rozliczenia PIT. Formularz musisz złożyć do urzędu skarbowego jeżeli w danym roku podatkowym osiągnąłeś jakiekolwiek dochody, niezależnie od tego, czy były wyższe od kwoty wolnej, czy też nie. Formularza nie składasz jedynie wówczas, gdy nie osiągałeś żadnych dochodów (chyba, że chcesz rozliczyć się z małżonkiem i podwoić kwotę wolną od podatku – ale o tym w dalszej części artykułu).

Poza kwotą wolną od podatku istotną informacją są również stawki podatku dochodowego od osób fizycznych osób rozliczających się na zasadach ogólnych. Co do zasady w Polsce obowiązują dwa progi podatkowe:

• 12% w momencie, gdy Twój dochód nie przekracza 120 000 zł;

• 32% od nadwyżki ponad 120 000 zł.

Obliczenie wysokości podatku – przykłady

Na podstawie informacji, które przekazałem Ci dotychczas można powiedzieć, że to, jak wysoki podatek zapłacisz zależy w dużej mierze od Twoich dochodów. A teraz sprawdź, jak wygląda to w praktyce.

Przykład 1

Pan Józef prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i rozlicza się na zasadach ogólnych. W 2023 roku osiągnął z tego tytułu łączne przychody w wysokości 35 000 zł. Pan Józef rozlicza również koszty, które kształtowały się na poziomie 6 000 zł. Po obliczeniach okazuje się, że jego dochód to 29 000 zł. Jest on więc niższy, niż kwota wolna od podatku, dlatego Pan Józef nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego.

Pamiętaj! Przychód to nie to samo, co dochód. W skrócie możemy powiedzieć, że dochód jest różnicą pomiędzy przychodami a kosztami (Dochód = Przychody – Koszty).

Przykład 2

Pani Janina jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę. W 2023 jej dochód na podstawie wysłanego przez pracodawcę PIT-11 wyniósł 50 000 zł. W związku z obowiązującą kwotą wolną od podatku Pani Janina zapłaci 12% podatku od kwoty 20 000 zł (50 000 zł – 30 000 zł). Wysokość podatku do zapłaty to 2400 zł.

Pamiętaj! Określenie podatku do zapłaty nie oznacza w tym przypadku, że Pani Janina będzie musiała wyciągnąć nagle z kieszeni 2400 zł i odprowadzić je do urzędu skarbowego. W tym przypadku pracodawca co miesiąc odprowadza zaliczki na podatek dochodowy, które co do zasady pokryją tę kwotę.

Co to są ulgi podatkowe i jak z nich skorzystać?

W trakcie rozliczania podatku PIT często pojawia się również zagadnienie ulg podatkowych. Mówiąc prosto ulgi podatkowe są mechanizmem, który pozwala na obniżenie podstawy opodatkowania lub bezpośrednio kwoty podatku należnego. Dzięki temu możesz zapłacić niższy podatek dochodowy.

Co do zasady ulgi zostały wprowadzone w celu wsparcia podatników w określonych sytuacjach życiowych lub zachęcenia do inwestowania w określone obszary. Aby skorzystać z ulg musisz spełnić określone warunki i prawidłowo wykazać je w zeznaniu podatkowym. Wśród najpopularniejszych ulg znajdują się:

Jak uwzględnić ulgę podatkową w zeznaniu rocznym?

Jak widzisz, ulgi podatkowe to doskonały sposób na zmniejszenie wysokości podatku należnego. Aby jednak z nich skorzystać, musisz uwzględnić je w swoim zeznaniu rocznym. Co więcej, poza złożeniem formularza PIT-36 lub PIT-37, musisz również wypełnić PIT/O lub PIT/D, w zależności od ulgi, z której chcesz skorzystać, przy czym w zdecydowanej większości przypadków będzie to PIT/O, który służy m.in. do wykazania ulgi na internet, prorodzinnej, abolicyjnej czy rehabilitacyjnej.

Teraz przyjrzyj się teraz fragmentowi dokumentu PIT/O.

To właśnie tu wypełniasz informacje o ulgach (niewymienionych bezpośrednio w innych formularzach), które następnie wykazujesz w PIT-36 lub PIT-37.

Pamiętaj, że w przypadku ulg odliczanych od dochodu ich łączna wartość nie może być wyższa, niż wartość dochodu po odliczeniu dochodu zwolnionego (którego w deklaracji się nie wykazuje), strat oraz składek ZUS. Z kolei w przypadku ulg odliczanych od podatku ich wartość nie może przekroczyć kwoty podatku do zapłaty po odliczeniu składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Jak ulgi wpływają na wysokość podatku?

Idąc dalej odpowiem Ci na pytanie, jak ulgi wpływają na wysokość podatku dochodowego. Mógłbym po prostu powiedzieć, że korzystnie. Jednak to nie jest zbyt wyczerpująca odpowiedź, dlatego zwróć uwagę na poniższe przykłady.

Przykład 1

Pan Marek, pracujący na umowie o pracę, osiągnął w roku podatkowym 2023 dochód brutto w wysokości 80 000 zł. W ciągu roku wydał 1 200 zł na usługę internetową. W związku z poniesionymi wydatkami chce skorzystać z ulgi internetowej, której nigdy do tej pory nie rozliczał. Zgodnie z przepisami może odliczyć maksymalnie 760 zł. Jak zastosowana ulga wpłynie na wysokość podatku?

Wariant bez stosowania ulgi internetowej:

1. Dochód brutto Marka: 80 000 zł.
2. Kwota wolna od podatku: 30 000 zł.
3. Podstawa opodatkowania: 80 000 zł – 30 000 zł = 50 000 zł.
4. Podatek należny bez ulgi: 50 000 zł * 12% = 6 000 zł.

Wariant z ulgą internetową:

1. Dochód brutto Marka: 80 000 zł.
2. Wydatki na internet do odliczenia (maksymalnie): 760 zł.
3. Kwota wolna od podatku: 30 000 zł.
4. Nowa podstawa opodatkowania: 80 000 zł – 760 zł – 30 000 zł = 49 240 zł.
5. Podatek należny z ulgą: 49 240 zł * 12% = 5 908,8 zł.

Jak widzisz, wysokość podatku należnego uległa zmniejszeniu o prawie 100 zł.

Pamiętaj! Z ulgi internetowej możesz skorzystać w dwóch następujących po sobie latach kalendarzowych. Jeżeli już wykorzystałeś ten limit, to ulga Ci nie przysługuje. Ponadto zwróć uwagę na to, że w przypadku małżonków rozliczających się wspólnie wysokość jednorazowej ulgi na internet może wynieść nawet 1540 zł.

Przykład 2

Załóżmy, że mamy do czynienia z Panią Marią, która wychowuje dwójkę małoletnich dzieci. Rozliczając PIT za 2023 rok Pani Maria chce skorzystać z ulgi na dzieci. Jej łączny dochód za rok podatkowy to 60 000 zł.

Wariant bez stosowania ulgi:

1. Dochód brutto: 60 000 zł.
2. Kwota wolna od podatku: 30 000 zł.
3. Podstawa opodatkowania: 60 000 zł – 30 000 zł = 30 000 zł.
4. Podatek należny (12%): 30 000 zł * 12% = 3 600 zł.

Wariant z ulgą na dzieci:

1. Dochód brutto: 60 000 zł.
2. Kwota wolna od podatku: 30 000 zł
3. Kwota ulgi prorodzinnej dla dwójki dzieci: 1 112,04 zł * 2 = 2 224,08 zł.
4. Nowa podstawa opodatkowania: 30 000 zł – 2 224,08 zł = 27 775,92 zł.
5. Podatek należny po odliczeniu ulgi (12%): 27 775,92 zł * 12% = 3 333,11 zł.

Rozliczenie PIT z małżonkiem

Do tej pory skupiałem się na samodzielnym rozliczeniu deklaracji podatkowej, a to przecież niejedyny dostępny wariant. Poza nim możesz zdecydować się na rozliczenie podatkowe z małżonkiem, które może skutkować niższym łącznym zobowiązaniem podatkowym. Wspólne rozliczenie PIT z małżonkiem najczęściej opłaca się w sytuacjach, gdy jeden z małżonków ma znacznie wyższe dochody od drugiego lub gdy jeden z partnerów nie osiągał dochodu lub jego dochód był bardzo niski. Możesz zastanawiać się, dlaczego tak jest? Chociażby dlatego, że wspólne rozliczenie z małżonkiem powoduje zwiększenie kwoty wolnej od podatku do 60 000 zł (dwukrotność kwoty wolnej przysługującej jednej osobie).

Jak rozliczenie PIT z małżonkiem może wpłynąć na wysokość podatku?

Załóżmy, że jedna osoba w małżeństwie, nazwijmy ją Anna, osiągnęła dochód w wysokości 80 000 zł w ciągu roku podatkowego, podczas gdy jej małżonek, Bartek, nie osiągnął żadnego dochodu. Przyjrzyjmy się, jak wspólne rozliczenie PIT wpłynie na wysokość podatku dochodowego, biorąc pod uwagę obowiązującą kwotę wolną od podatku (30 000 zł) oraz stawki podatkowe: 12% dla dochodów do 120 000 zł i 32% dla dochodów powyżej tej kwoty.

Co ciekawe, możesz rozliczyć się z małżonkiem nawet za rok, w którym zawarliście małżeństwo. Przykładowo, wzięliście ślub 30 czerwca 2023 roku, co uprawnia Was do wspólnego rozliczenia PIT za 2023 rok. Wspomniam o takiej możliwości, ponieważ jeszcze kilka lat temu nie było takich regulacji. Obecnie wynikają one z art. 6 ust. 2 ustawy o PIT, który mówi, że:

Małżonkowie podlegający obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, pozostający w związku małżeńskim i we wspólności majątkowej:
1) przez cały rok podatkowy albo
2) od dnia zawarcia związku małżeńskiego do ostatniego dnia roku podatkowego – w przypadku gdy związek małżeński został zawarty w trakcie roku podatkowego
– mogą być, z zastrzeżeniem ust. 8, na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów określonych zgodnie z art. 9 ust. 1 i 1a, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot pomniejszających dochód; w tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.

Rozliczenie bez wspólnego rozliczenia PIT (jeśli Anna rozliczałaby się samodzielnie):

1. Dochód Anny: 80 000 zł.
2. Kwota wolna od podatku: 30 000 zł.
3. Podstawa opodatkowania: 80 000 zł – 30 000 zł = 50 000 zł.
4. Podatek należny: 50 000 zł * 12% = 6 000 zł.

Rozliczenie z małżonkiem (przy wspólnym rozliczeniu dochód pary rozkłada się na obie osoby:):

1. Łączny dochód małżonków: 80 000 zł.
2. Kwota wolna od podatku dla obojga małżonków: 2 * 30 000 zł = 60 000 zł.
3. Podstawa opodatkowania: 80 000 zł – 60 000 zł = 20 000 zł.
4. Podatek należny: 20 000 zł * 12% = 2 400 zł.

Jak złożyć formularz PIT-36 i PIT-37?

Złożenie formularza jest w istocie dość łatwą procedurą. PIT 2024 możesz rozliczać od 15 lutego do 30 kwietnia. Wydaje się, że w dzisiejszych czasach najłatwiej będzie skorzystać z usługi Twój e-pit, czyli rozwiązania dostarczanego przez Ministerstwo Finansów. Dzięki tej możliwości możesz wypełnić i przesłać druk online bez wychodzenia z domu. Aby to zrobić, najpierw musisz zalogować się na platformie (za pomocą profilu zaufanego lub podając dane podatkowe). 

Gdy pomyślnie się zalogujesz, przejdź do zakładki Twój e-PIT, gdzie znajdziesz podstawowe informacje o Twoich dochodach. Możesz przejrzeć sporządzoną deklarację PIT-37 i zaakceptować ją lub dokonać modyfikacji. Zmiany będą konieczne np. wówczas, gdy osiągnąłeś przychody ze źródeł, które wymagają złożenia PIT-36 lub wówczas, gdy chcesz rozliczać się z małżonkiem.

W przypadku, gdy musisz złożyć PIT-36, wówczas wybierasz opcję “zmień na PIT-36”. Pamiętaj, że taki formularz wypełniasz ręcznie. Z kolei, gdy chcesz rozliczyć się z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko, przechodzisz niżej i wybierasz odpowiednią opcję. Aby rozliczyć się z małżonkiem, portal poprosi Cię o podanie podstawowych danych, takich jak PESEL lub NIP małżonka oraz wartość przychodów za lata 2022 i 2023.

Po poprawnym uzupełnieniu informacji możesz przejść do rozliczania swojego e-pit, a następnie do przesłania go do urzędu skarbowego. Potwierdzeniem prawidłowego wysłania jest tzw. UPO, czyli urzędowe poświadczenie odbioru, które możesz pobrać na swój dysk.

Podsumowanie

Rozliczenie podatku PIT to obowiązek każdego podatnika, który w danym roku osiągnął dochody. Pośród wielu dostępnych formularzy, jednymi z najpopularniejszych są PIT-36 i PIT-37, które służą m.in. do rozliczania zarobków z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenie czy jednoosobowej działalności gospodarczej rozliczanej na zasadach ogólnych. Wypełniając te dokumenty, możesz uwzględnić w nich dodatkowe ulgi i odliczenia, które pomniejszą Twoją podstawę opodatkowania. Sam PIT możesz złożyć online za pomocą usługi Twój e-PIT, złożyć osobiście w urzędzie skarbowym lub wysłać go listownie. Pamiętaj, że na złożenie PIT-36 lub PIT-37 masz czas do 30 kwietnia 2024 roku.