Działalalność nierejestrowana to świetny pomysł na stawianie pierwszych kroków w biznesie. Co do zasady jest to rozwiązanie proste, charakteryzujące się w większości przypadków niewielkimi formalnościami. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że wystarczy po prostu rozpocząć sprzedaż. No, ale… wiele zależy też od branży, w jakiej chcesz działać, czy produktu, który chcesz sprzedawać. W określonych przypadkach mogą pojawić się dodatkowe obostrzenia, co sprawi, że formalności staną się nieco większe. I właśnie tym trudnościom przyjrzymy się teraz nieco szerzej.
Dla kogo działalność nierejestrowana?
Masz pomysł na biznes i chcesz sprawdzić, czy jest to trafny wybór. Rozglądasz się za możliwościami, jednak działalność gospodarcza to póki co zbyt kosztowna alternatywa? W takim przypadku z odpowiedzią przychodzi działalność nierejestrowana, która pozwala Ci osiągać miesięczne przychody na poziomie 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia.
To rozwiązanie, które zostało wprowadzone kilka lat temu i jest opisane m.in. w ustawie prawo przedsiębiorców. Jak sama nazwa wskazuje, działalności nierejestrowanej nie musisz rejestrować w CEIDG, a Twoim głównym obowiązkiem w zakresie formalności jest prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży i wystawianie faktur lub rachunków na wyraźne życzenie klienta.
Na pierwszy rzut oka wydaje się to proste. Mimo wszystko nie wszyscy mogą z niej skorzystać. Wśród tych, którzy nie są do tego uprawnieni, znajdują się m.in. osoby, które w ciągu ostatnich 60 miesięcy prowadziły działalność gospodarczą lub chcą wykonywać czynności wymagające koncesji czy zezwolenia. To jednak nie wszystko, ponieważ ta drobna działalność zarobkowa osób fizycznych może nakładać na Ciebie o wiele więcej obowiązków.
Obowiązek posiadania kasy fiskalnej
Pierwszą trudnością, z którą może zderzyć się osoba prowadząca działalność nierejestrowaną jest ewentualny obowiązek posiadania kasy fiskalnej. Dlaczego ewentualny? Bo nie wszyscy muszą ją mieć. Wręcz przeciwnie. Duża część osób może skorzystać ze zwolnienia. A jak możesz dowiedzieć się, czy musisz posiadać kasę fiskalną?
Przede wszystkim pomocne okaże się Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Zgodnie z nim, jeżeli wartość sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych nie przekroczyła w ubiegłym roku podatkowym 20 000 zł, możesz skorzystać ze zwolnienia. Alternatywnie, jeżeli w poprzednim roku podatkowym nie prowadzono działalności nierejestrowanej, to ze zwolnienia możesz skorzystać do limitu 20 000 zł. Jego przekroczenie powoduje, że musisz zaopatrzyć się w kasę fiskalną.
Co istotne, limit jest proporcjonalnie mniejszy, gdy rozpoczynasz prowadzenie działalności nierejestrowanej w trakcie roku. Możesz obliczyć go w łatwy sposób, stosując poniższy wzór:
20 000 zł x ilość dni dokonywania sprzedaży w roku 2023 / liczba dni w roku
Przykładowo, chcesz rozpocząć działalność nierejestrowaną od 10 stycznia 2024 roku. Wówczas Twój limit zwolnienia z kasy fiskalnej wynosi 19 561,54 zł. Jeśli go przekroczysz, musisz zakupić kasę fiskalną. Pamiętaj, że mówimy cały czas o sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności nierejestrowanej oraz rolników ryczałtowych.
Co ciekawe, od tego obowiązku istnieją pewne wyjątki. Gdy sprzedajesz konkretny produkt, a płatności otrzymujesz na konto bankowe, możesz korzystać ze zwolnienia bez względu na limit. W takim przypadku musisz jednak mieć możliwość dokładnego zidentyfikowania kupującego. Jak to wygląda w praktyce? Załóżmy, że prowadzisz sprzedaż za pośrednictwem własnej strony internetowej, a jedyną metodą płatności jest przelew. Klient, zanim złoży zamówienie i je opłaci, musi podać swoje dane osobowe. Gdy to zrobi, płaci za produkt, a przelew trafia na Twoje bankowe. W takim przypadku bez problemu możesz zidentyfikować, kto dokonał płatności i jest adresatem zamówienia, dlatego limit związany z kasą fiskalną w takim przypadku Cię nie dotyczy.
Z drugiej strony możemy spotkać się też z branżami, w odniesieniu do których kasę fiskalną musisz posiadać już od pierwszej sprzedaży. Zgodnie z § 4 rozporządzenia w sprawie zwolnień z kas rejestrujących, wśród tego grona znajdują się m.in. osoby świadczące usługi fryzjerskie lub kosmetyczne. Jeżeli chcesz je świadczyć, paragon musisz wydać już swojemu pierwszemu klientowi.
Konieczność rejestracji jako czynny podatnik VAT
Maksymalny możliwy do osiągnięcia przychód z działalności nierejestrowanej w 2024 roku to 38 439 zł. Wspomniana kwota oznacza, że co do zasady możesz korzystać z tzw. zwolnienia podmiotowego z VAT, które wynika z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT. Zwolnienie podmiotowe przysługuje Ci ze względu na limit rocznych obrotów, który nie przekroczy 200 000 zł. Wspomniany przepis prawny mówi, że:
Zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.
Oznacza to, że co do zasady nie musisz martwić się podatkiem VAT i związanymi z nim obowiązkami. Niemniej jednak możemy wyróżnić pewne produkty czy usługi, w stosunku do których to zwolnienie nie przysługuje. Zostały one wyróżnione w art. 133 ust. 13 ustawy o VAT.
Wśród nich znajdują się m.in. podatnicy, którzy dokonują dostaw preparatów kosmetycznych i toaletowych w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron. Mówiąc prosto, jeżeli chcesz np. sprzedawać perfumy przez internet, nie możesz korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Oznacza to, że musisz zarejestrować się jako czynny podatnik VAT i dopełniać dodatkowych formalności. W takim przypadku staniesz się “vatowcem” prowadzącym działalność nierejestrowaną.
Brak możliwości sprzedaży produktów importowanych spoza Unii Europejskiej
Ogólnoświatowe platformy sprzedażowe pozwalają na zakup wielu ciekawych produktów w atrakacyjnych cenach. To z kolei może wzbudzić Twoje zainteresowanie i zainspirować Cię do sprowadzania i sprzedaży określonych rzeczy. Wśród takich portali znajdują się m.in. chińskie Aliexpress czy Teemu. Istotne znaczenie ma tu kraj, w którym są zarejestrowane. Dla Ciebie, jako osoby prowadzącej działalność nierejestrowaną, sprowadzanie i sprzedawanie produktów z chińskich platform, to bariera nie do przeskoczenia. Dlaczego? Jeżeli chcesz sprzedawać produkty importowane spoza Unii Europejskiej, musisz posiadać numer EORI, czyli numer identyfikacyjny na potrzeby importu i eksportu towarów. Ten z kolei mogą uzyskać tylko przedsięborcy, co automatycznie wyklucza Cię z tego grona. W związku z tym, bezpośredni import od chińskiego sprzedawcy nie wchodzi w grę.
Obowiązki przy imporcie usług (np. reklamy w Google czy Facebook)
Reklama w Google czy Facebooku to bardzo popularna forma promocji biznesu. Kupno takich usług to jednak dodatkowy obowiązek na gruncie rozliczania podatku. Jak już wiesz, w przypadku prowadzenia działalności nierejestrowanej, podobnie jak przedsiębiorcy, możesz być albo czynnym podatnikiem VAT, albo korzystać ze zwolnienia z VAT.
Gdy jesteś czynnym podatnikiem VAT, musisz wykazać taką transakcję w JPK_V7. Z kolei, gdy korzystasz ze zwolnienia z VAT, wówczas musisz wypełnić deklarację VAT-9M, wyliczyć podatek VAT należny i odprowadzić go do 25. dnia miesiąca do urzędu skarbowego. Kwotę netto po przeliczeniu na złotówki możesz uwzględnić w kosztach uzyskania przychodu Twojej działalności nierejestrowej.
Trudności związane ze świadczeniem usług
Jeszcze do niedawna bardzo dużo wątpliwości wzbudzały zagadnienia związane ze świadczeniem usług w ramach działalności nierejestrowanej. I choć nadal wywołują wiele dyskusji, to wraz z upływem czasu sytuacja zaczęła się klarować, a dziś możemy nawet spotkać się z jasnym przekazem na stronie rządowej. Tak naprawdę świadcząc usługi w ramach działalności nieewidencjonowanej zawierasz z klientem umowę zlecenia, a co za tym idzie, zleceniodawca (czyli klient) jest zobowiązany zgłosić Cię do ZUS i odprowadzić za Ciebie należne składki. Wyjątkiem są osoby do 26. roku życia posiadające status ucznia lub studenta, które są zwolnione ze wspomnianych składek.
Brak ubezpieczenia zdrowotnego
Problem ubezpieczenia zdrowotnego nie dotyczy Cię, gdy pracujesz np. na podstawie umowy o pracę, a dodatkowo chcesz prowadzić działalność nierejestrowaną. Sytuacja staje się bardziej skomplikowana wówczas, gdy takiego zatrudnienia nie masz. W takim przypadku masz kilka wariantów.
Po pierwsze, jeżeli pozostajesz w związku małżeńskim, to do ubezpieczenia zdrowotnego może zgłosić Cię Twój małżonek (oczywiście, jeżeli posiada prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej np. na podstawie odprowadzanych przez pracodawcę składek). Po drugie, alternatywą może być skorzystanie z dobrowolnego ubezpieczenia NFZ, które jest płatne. Po trzecie, możesz zarejestrować się w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna. Tyle tylko, że w przypadku tej opcji Twój limit możliwych do osiągnięcia przychodów spada do 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Obowiązek pilnowania miesięcznego limitu
Działalność nierejestrowa bez wątpienia wiąże się z koniecznością pilnowania limitu przychodów. Został on ustalony na poziomie 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia i tego trzeba się trzymać. Gdy go przekroczysz, chociażby o 1 grosz, Twoja działalność nierejestrowa jest uznawana za działalność gospodarczą. W związku z tym masz 7 dni na jej rejestrację. Pamiętaj jednak, że przedsiębiorcą stajesz się od dnia przekroczenia limitu, a nie od dnia złożenia wniosku.
Podsumowanie
Działalność nierejestrowa to niewątpliwie świetny sposób na sprawdzenie pomysłu na biznes. Rozliczasz ją raz w roku w zeznaniu rocznym pit-36, dlatego też nie musisz płacić miesięcznych czy kwartalnych zaliczek na podatek dochodowy. Co więcej, możesz korzystać z kwoty wolnej od podatku, co oznacza, że przy braku innych źródeł dochodu, tak naprawdę nie zapłacisz wspomnianego podatku dochodowego.
Niemniej jednak, choć działalność nierejestrowana cechuje się stosunkowo dużą prostotą, w określonych przypadkach musisz pamiętać o dodatkowych formalnościach. Przykładami są wskazane w artykule obowiązek posiadania kasy fiskalnej czy konieczność zarejestrowania się jako czynny podatnik VAT. I chociaż wiele osób ze względu na zwolnienia nie musi martwić się o te zagadnienia, warto je sprawdzić i mieć na uwadze.
