Jak korzystać z funkcji JEŻELI w Excelu i połączyć ją z ORAZ i LUB?

Funkcja JEŻELI jest niezwykle przydatnym narzędziem w Excelu. Pozwala sprawdzić określony warunek i wykonać konkretną czynność, gdy warunek jest prawdziwy lub fałszywy. Ponadto funkcję JEŻELI często łączy się z innymi funkcjami, takimi jak ORAZ, a także LUB. Dzięki temu formuła staje się bardziej rozbudowana i poszerzona o dodatkowe funkcjonalności. W związku z tym przyjrzyjmy się, jak korzystać z tych rozwiązań.

Korzystanie z funkcji JEŻELI

Zanim przejdziemy do konkretnych przykładów, musisz zapoznać się z budową funkcji JEŻELI, która przyjmuje kilka argumentów. Aby uprościć to zagadnienie, przyjrzyj się poniższej konstrukcji.

Jak widzisz, do uzupełnienia mamy kilka argumentów, do których należą:

• Test logiczny – jest to testowany warunek, który może przyjąć wartość prawda lub fałsz. Przykładowo, możesz go wykorzystać, gdy chcesz sprawdzić, czy liczba w komórce D4 jest większa od 5 lub czy komórka C3 zawiera tekst “Sprawdzam”. Innymi słowy, pierwszy argument to testowana przez Ciebie wartość. Zwróć uwagę na to, że nie musi to być liczba. Równie dobrze możesz wykorzystać funkcję JEŻELI do sprawdzenia tekstu, a nawet innych funkcji;
• Wartość jeżeli prawda – w tym bloku podajesz excelowi czynności, które mają zostać wykonane, gdy test logiczny jest prawdziwy. Przykładowo, sprawdzasz, czy w komórce E7 znajduje się liczba 5. Jeżeli kryterium jest spełnione chcesz, aby w komórce F4 pojawił się tekst “Zgadza się”. Umieścisz go właśnie w tym momencie;
• Wartość jeżeli fałsz – w tym miejscu podajesz excelowi, co ma zwracać, gdy test logiczny jest fałszywy. W odniesieniu do naszego przykładu, gdy w komórce E7 znajdzie się liczba inna, niż 5.

Funkcja JEŻELI w praktyce

Przejdźmy teraz do prostego przykładu, który pokaże Ci, jak możesz stosować funkcję JEŻELI w praktyce. Spójrz na poniższy zrzut ekranu.

Mamy prostą tabelę, w której znajdują się imiona, nazwiska i wiek osób. Chcemy sprawdzić, która z osób jest pełnoletnia, a która nie. W tym celu możemy wykorzystać funkcję JEŻELI. 

Konstrukcję rozpoczynamy od znaku równości (=) tak, jak w przypadku każdej funkcji w Excelu. Następnie wpisujemy nazwę formuły i skupiamy się na konkretnych argumentach:

• Test logiczny – w analizowanym przykładzie chcemy dowiedzieć się, czy osoba jest pełnoletnia. Innymi słowy, czy jej wiek jest większy lub równy 18. W związku z tym warunek dla komórki E3 powinien wyglądać następująco: =JEŻELI(D3>=18;
• Wartość jeżeli prawda – teraz musimy skupić się na tym, co Excel ma wyświetlić w momencie, gdy nasz test logiczny będzie prawdziwy. Niech będzie to tekst “pełnoletni”. W związku z tym rozbudowujemy funkcję, która obecnie wygląda następująco: =JEŻELI(D3>=18;”pełnoletni”;
• Wartość jeżeli fałsz – analogicznie, w przypadku niepełnoletności, Excel ma wyświetlić tekst “niepełnoletni”. Wystarczy uzupełnić funkcję tym słowem i gotowe.

Końcowe rozwiązanie powinno kształtować się w następujący sposób:

=JEŻELI(D3>=18;”pełnoletni”;”niepełnoletni”)

Efekt możesz podejrzeć na poniższym obrazku.

Uwagi do stosowania funkcji JEŻELI

Pamiętaj, że stosując funkcję JEŻELI, musisz pamiętać o pewnych uwarunkowaniach. W momencie, gdy chcesz, aby na ekranie pojawił się tekst, musisz umieścić go w cudzysłowach. W przeciwnym wypadku Twoja formuła zwróci błąd. Co więcej, weź pod uwagę ewentualną konieczność stosowania adresowania bezwzględnego, czyli blokowania komórek za pomocą dolara ($). Okaże się to niezbędne, gdy będziesz przeciągał funkcję dla innych komórek, a jedna lub kilka wartości będzie umieszczonych w jednej komórce.

Zagnieżdżanie funkcji JEŻELI

Funkcja JEŻELI, podobnie jak wiele innych funkcji w excelu, może być zagnieżdżona. Oznacza to, że jesteśmy w stanie umieścić JEŻELI w JEŻELI. Może brzmi to dość skomplikowanie, jednak spójrz na poniższy przykład.

Zastosowanie zagnieżdżonej funkcji JEŻELI w Excelu może np. dotyczyć oceny uczniów na podstawie uzyskanych punktów. Załóżmy, że mamy trzy warunki:

1. Jeśli liczba punktów jest większa lub równa 90, ocena to “5”.
2. Jeśli liczba punktów jest między 80 a 89, ocena to “4”.
3. Jeśli liczba punktów jest poniżej 80, to sprawdzamy dodatkowy warunek:
   • Jeśli liczba punktów jest większa lub równa 70, ocena to “3”.
   • W przeciwnym razie ocena to “2”.

Poniżej znajduje się formuła zagnieżdżona z funkcją JEŻELI dla tego przykładu:

=JEŻELI(F3 >= 90; “5”; JEŻELI(F3 >= 80; “4”; JEŻELI(F3 >= 70; “3”; “2”)))

Jak widzisz, wszystko działa poprawnie, ale nie zawsze musi tak być. Co może pójść nie tak? Opiszemy to poniżej.

Problemy z zagnieżdżeniem funkcji JEŻELI

Zmodyfikujmy nieco naszą tabelę tak, żeby wyglądała, jak na poniższym obrazku.

Do analizowanego przykładu dodaliśmy premię, która znajduje się w kolumnie F. Obok tych wartości wyświetlimy tekst “zbyt niska premia” lub “odpowiednia premia”. Uzależnimy to od wieku i wysokości premii, a dokładniej:

• Tekst “odpowiednia premia” pojawi się, gdy premia danej osoby będzie wyższa lub równa 500 zł, a wiek powyżej 30 lat.
• Tekst “zbyt niska premia” pojawi się w pozostałych przypadkach.

Znając warunki, z łatwością możemy przystąpić do konstruowania rozwiązania:

• Krok 1 – rozpoczynamy standardową konstrukcję – chcemy sprawdzić, czy wartość premii jest wyższa lub równa 500 zł. W związku z tym, funkcja wygląda następująco: =JEŻELI(F3>=500;
• Krok 2 – podajemy co ma się wydarzyć, gdy wartość jest prawdziwa. W naszym przypadku musimy skorzystać z zagnieżdżenia JEŻELI, ponieważ teraz chcemy sprawdzić, czy wiek jest większy niż 30 lat. W związku z tym uzupełniamy formułę: =JEŻELI(F3>=500;JEŻELI(D3>30;”odpowiednia premia”;”zbyt niska premia”))
• Krok 3 – akceptujemy rozwiązanie i sprawdzamy, co się stało. Spójrz, że przy dwóch komórkach pojawił się komunikat “FAŁSZ”. Dlaczego? Powód jest prosty. Excel sprawdził najpierw, czy wartość premii jest większa, niż 500 zł. Jeżeli nie, wówczas nie wyświetlił warunków z zagnieżdzonej funkcji, a zwrócił po prostu wartość FAŁSZ.

Dzięki temu możesz doskonale zaobserwować, jak po kolei funkcjonuje cała skonstruowana formuła. Po pierwsze sprawdzany jest test logiczny, czy wartość jest większa lub równa 500. Dopiero później (jeżeli jest to prawda), Excel przechodzi do wykonywania zagnieżdżonej funkcji.

Funkcja JEŻELI w połączeniu z ORAZ i LUB

Funkcję JEŻELI można połączyć (i często się to robi) z funkcjami ORAZ, a także LUB. Ta pierwsza sugeruje, że warunek jest prawdziwy, gdy zostaną spełnione wszystkie testy logiczne. Odnosząc się do przykładu z premią, możemy go zmodyfikować, aby działał poprawnie, właśnie umieszczając funkcję ORAZ.

Zanim jednak to zrobimy, spójrz na konstrukcję ORAZ.

Jak widzisz, korzystanie z tej funkcji excela sprowadza się do podania określonych testów logicznych, które są oddzielone od siebie średnikami. Teraz przypomnij sobie, że w naszym przypadku muszą zostać spełnione dwa warunki:

• Wiek musi być większy, niż 30;
• Premia ma być większa bądź równa 500.

Mając tą wiedzę, z łatwością możesz skonstruować gotową formułę.

=JEŻELI(ORAZ(D3>30;H3>=500);”odpowiednia premia”;”zbyt niska premia”)

Zwróć uwagę na to, że funkcję ORAZ wpisujesz zaraz po nawiasie otwierającym JEŻELI. To właśnie w tym miejscu wskazujesz testy logiczne, które muszą być sprawdzone, aby wykonał się blok, gdy funkcja JEŻELI jest prawdziwa.

Wykorzystanie funkcji LUB z funkcją JEŻELI

Wykorzystanie funkcji LUB jest analogiczne, co funkcji ORAZ. Różnica jest taka, że aby JEŻELI było prawdziwe, musi zostać spełniony tylko jeden z podanych warunków (a nie wszystkie). Przykładowo, gdybyśmy chcieli, aby napis “odpowiednia premia” pojawiał się w momencie, gdy wiek jest większy, niż 30 lat lub wartość premii większą lub równa 500, wówczas należałoby dokonać drobnej modyfikacji:

=JEŻELI(LUB(D3>30;H3>=500);”odpowiednia premia”;”zbyt niska premia”)