Podatek dochodowy od osób fizycznych (w skrócie PIT) to obowiązkowe świadczenie, które kojarzy się z zarobkami, pracą, ale też koniecznością oddania części pieniędzy do budżetu państwa. Jest to podatek bezpośredni, którego wysokość zmienia się w zależności od osiągniętych dochodów. Sprawdź, czym charakteryzuje się ta danina i kogo obowiązuje.
Co to jest podatek dochodowy?
Podatek dochodowy należy do grupy podatków bezpośrednich. Jest to przymusowe, bezzwrotne świadczenie pieniężne o charakterze publicznoprawnym, stanowiące wyłączny atrybut władzy państwowej, która konstruuje prawo publiczne i oznacza jego powszechność. Dość zawiła definicja, jednak świetnie oddające charakter tego, czym w rzeczywistości jest podatek dochodowy.
Odchodząc od szerokiej definicji i odnosząc się do Polski, można powiedzieć, że podatek dochodowy jest również podatkiem progresywnym. Odpowiada za to jego charakterystyka, a konkretniej obowiązujące stawki podatkowe, uzależnione od wysokości osiągniętego dochodu. W przypadku dochodu do wysokości 120 000 zł obowiązuje stawka 12%, natomiast nadwyżka ponad tę kwotę jest opodatkowana według stawki 32%. Ponadto podatek PIT może być pobierany zarówno od rezydentów podatkowych Rzeczypospolitej Polski, jak i osób nieposiadających takiej rezydencji. W przypadku drugiej grupy podatek dochodowy jest pobierany od przychodów uzyskanych na terytorium RP.
Podstawowe informacje o podatku dochodowym
Podstawowym aktem prawnym, który reguluje kwestie związane z podatkiem dochodowym, jest ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. To właśnie ten dokument zawiera m.in. wspomniane wyżej dwie stawki podatkowe. Przepis art. 27 wyraźnie mówi o tym, że podatek dochodowy pobiera się od podstawy jego obliczenia, według określonej skali. Stąd też często opodatkowanie według zasad ogólnych określa się opodatkowaniem według skali podatkowej.
Zwróć uwagę na to, że obowiązujące stawki, które obecnie wynoszą 12% i 32% zmieniały się dość dynamicznie na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat. Z pewnością możesz pamiętać jeszcze stawkę 17%, która obowiązywała przed wprowadzeniem Polskiego Ładu. Cofając się jeszcze bardziej wstecz, zauważmy, że podatek dochodowy od osób fizycznych był w przeszłości o wiele wyższy i wynosił nawet 45%.
Kwota wolna od podatku
Jeżeli stosujesz opodatkowanie według skali podatkowej, to możesz skorzystać z kwoty wolnej od podatku, która wynosi 30 tys. zł. Oznacza to, że Twoje roczne dochody do tego poziomu nie są opodatkowane. Inaczej mówiąc, do ich wysokości nie zapłacisz podatku. Wspomniane 30 tys. zł ma również związek z kwotą zmniejszającą podatek, która wynosi 3600 zł. W jaki sposób łączą się te dwa zagadnienia? Zauważ, że 30 tys. zł * 12% daje właśnie kwotę 3600 zł, o którą pomniejsza się obliczenia dotyczące wysokości podatku do zapłaty.
Kto może skorzystać ze skali podatkowej?
Według skali podatkowej opodatkowani są co do zasady, m.in. wszyscy podatnicy pracujący na podstawie umowy o pracę. Poza tym z takiej formy rozliczenia z Urzędem Skarbowym może skorzystać każdy przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. Idąc dalej, jeżeli postanowisz założyć firmę, będzie to dla Ciebie domyślna forma opodatkowania, gdy nie zdecydujesz się na inną alternatywę.
Co można odliczyć od podatku PIT?
PIT ma pewną zaletę, dzięki której możesz zmniejszyć podatek należny do zapłaty fiskusowi. Są to określone ulgi, które możesz odliczyć od dochodu. Wśród nich znajdują się m.in.:
- Ulga internetowa, której maksymalna kwota odliczenia wynosi 760 zł. Pamiętaj, że ulgę internetową możesz odliczyć tylko w dwóch następujących po sobie latach. Dokumenty, które będą Ci potrzebne to rachunki za internet;
- Ulga rehabilitacyjna, czyli ulga dla osób niepełnosprawnych lub utrzymujących osoby niepełnosprawne;
- Ulga na dziecko, zwana również prorodzinną, z której mogą skorzystać np. rodzice lub opiekunowie prawni małoletniego dziecka;
- Ulga dla honorowych krwiodawców uzależniona od ilości oddanej krwi lub osocza, którą można odliczyć, rozliczając się zarówno na skali podatkowej, jak i z wykorzystaniem ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
To tylko niektóre przykłady ulg podatkowych, które można odliczyć od dochodu. Pamiętaj o nich w momencie, gdy w 2024 roku zajmiesz się rozliczaniem PIT-a za 2023 rok.
Jak rozliczyć podatek dochodowy PIT w 2024 roku?
Termin na rozliczenie podatku PIT upływa wraz z końcem kwietnia każdego roku (chyba że ostatni dzień kwietnia to np. święto, wówczas wspomniana data jest przedłużana). Nie ulega wątpliwości, że rozliczenia podatku PIT w 2024 roku musisz dokonać do 30 kwietnia. Jak to zrobić?
Samo rozliczenie PIT polega na złożeniu deklaracji do odpowiedniego Urzędu Skarbowego, właściwego ze względu na Twoje miejsce zamieszkania. W odpowiednich rubrykach musisz uwzględnić roczne przychody i koszty uzyskania przychodów. O ile pracujesz na umowie o prace czy zlecenie i nie osiągasz innych przychodów, sytuacja jest dość prosta. Prawdopodobnie to pracodawca sporządzi PIT-11 i wyśle go zarówno do Ciebie, jak i urzędu skarbowego. W takim przypadku musisz zweryfikować poprawność rozliczenia na portalu podatkowym i zaakceptować go lub wypełnić odpowiedni druk.
Sytuacja ma się nieco inaczej, np. gdy prowadzisz jednoosobową działalność gospodarczą lub działalność nierejestrowaną i składasz PIT-36. W takim przypadku to na Tobie leży obowiązek wypełnienia formularza i przesłania go do urzędu skarbowego. Musisz uwzględnić wszystkie roczne przychody i koszty uzyskania przychodów, a także ustalić podstawę opodatkowania. Podstawa opodatkowania to z kolei nic innego, jak dochód pomniejszony o odliczenia i pomniejszenia.
Przykład obliczenia podatku dochodowego
Wyliczenie podatku dochodowego warto zobrazować prostym przykładem. Załóżmy, że w ciągu 2023 roku Twój przychód kształtował się na poziomie 120 000 zł, a koszt uzyskania przychodu wyniósł 40 000 zł. Rozliczasz się według zasad ogólnych, dlatego pierwszym krokiem do obliczenia podatku należnego jest ustalenie podstawy opodatkowania. Dla uproszczenia nie korzystasz z żadnych ulg. W związku z tym Twój dochód roczny to 80 000 zł (120 000 zł – 40 000 zł). Czy od tej kwoty musisz zapłacić podatek? Nie do końca. W grę wchodzi również kwota wolna od podatku, o której było nieco wyżej. Jest to 30 tys. zł, które de facto możesz odjąć od dochodu. Idąc dalej, podatek zapłacisz od kwoty 50 000 zł. Wartość mieści się w pierwszym progu podatkowym 12%, dlatego też wystarczy, że dokonasz prostego obliczenia:
- 50 000 zł * 12 % = 6 000 zł
Kwota 6 000 zł to podatek dochodowy od osób fizycznych, który trafi na konto urzędu skarbowego.
Co to są zaliczki na podatek dochodowy?
Wspomniana powyżej kwota może wydawać Ci się dość spora. Spokojnie, w znakomitej większości przypadków nie płacisz jej jednorazowo. Od tego są zaliczki na podatek dochodowy, które płaci płatnik. Przykładowo, gdy pracujesz na podstawie umowy o pracę, będzie to Twój pracodawca. Jeżeli prowadzisz jednoosobową działalność gospodarczą, to zaliczki na podatek dochodowy odprowadzasz samodzielnie. Możesz to robić miesięcznie lub kwartalnie (w zależności od formy, którą wybrałeś). Termin wpłacenia miesięcznej zaliczki upływa 20. dnia następnego miesiąca, natomiast kwartalnej 20. dnia miesiąca następującego po kwartale, za który należy się zaliczka.
