Pomysł na biznes to jeden z pierwszych kroków do podjęcia decyzji o założeniu własnej firmy. Realizacja przedsięwzięcia jest jak najbardziej możliwa, jednak wymaga odpowiedzi na wiele pytań. Jednym z nich jest wybór odpowiedniej formy prawnej działalności gospodarczej. Sprawdź, na jaki wybór możesz się zdecydować.
Na jakie formy działalności gospodarczej możesz się zdecydować?
W 2022 roku dokonano 366 803 rejestracji firm. To dość duża liczba, która może mówić o tym, że własna firma to wciąż dobry pomysł. Oczywiście, pojęcie “firmy” w tym przypadku jest bardzo ogólne. Dzieje się tak, ponieważ w rzeczywistości do wyboru są różne formy prawne działalności gospodarczej. Zgodnie z polskim prawem wyróżniamy:
- jednoosobową działalność gospodarczą,
- spółkę cywilną,
- spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością,
- spółkę jawną,
- spółkę komandytową,
- spółkę komandytowo-akcyjną,
- spółkę partnerską,
- prostą spółkę akcyjną,
- spółkę akcyjną.
Jak widzisz, jest tego dość sporo. Mimo wszystko, na coś trzeba się zdecydować. Zanim jednak decyzja zostanie podjęta, warto zapoznać się z charakterystyką każdej z form prawnych działalności gospodarczej.
Jednoosobowa działalność gospodarcza
Jednoosobowa działalność gospodarcza to potocznie samozatrudnienie. Często określa się ją jako najszybszą i najprostszą drogę do założenia firmy. Nie zawsze jednak najlepszą. Jest polecana w szczególności osobom, które planują prowadzenie działalności osobiście. Nic dziwnego, że często decydują się na nią freelancerzy, tacy jak programiści czy copywriterzy. Co istotne, jednoosobową działalność gospodarczą może założyć tylko i wyłącznie osoba fizyczna. Sama nazwa, choć może być myląca, nie wyklucza możliwości zatrudniania pracowników. Wybierając taką formę prowadzenia działalności gospodarczej, możesz skorzystać z wielu przywilejów, takich jak np. ulga na start. Poza tym, jeżeli nie przekroczysz przychodu w wysokości 2 mln euro w skali roku, to możesz prowadzić uproszczoną księgowość.
Niestety, ale istnieje też druga strona medalu. Za główną wadę uważa się to, że przedsiębiorca odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem, nawet prywatnym. Kolejnym obciążeniem może być konieczność regularnego opłacania składek ZUS, które po wygaśnięciu prawa do ulg mogą być wysokie.
Jak założyć jednoosobową działalność gospodarczą?
Założenie jednoosobowej działalności gospodarczej jest bardzo proste. Przede wszystkim musisz wypełnić formularz CEIDG-1. Możesz to zrobić np. na stronie ministerstwa, za pomocą e-PUAP, osobiście w urzędzie lub wysyłając poświadczony notarialnie list polecony. Po wykonaniu tego kroku i pozytywnej weryfikacji stajesz się przedsiębiorcą. To jednak nie koniec formalności. Kolejny etap to zdobycie numeru identyfikacji podatkowej (NIP) i REGON. Jeśli posiadasz już NIP, wówczas nie ulegnie on zmianie. Jeżeli nie, zostanie Ci on nadany. Z kolei numer REGON okaże się niezbędny m.in. podczas kontaktu z ZUS czy urzędem skarbowym.
Forma opodatkowania
Już podczas składania formularza CEIDG-1 musisz zdecydować o wielu rzeczach. Jedną z nich jest wybór formy opodatkowania, która może mieć duży wpływ na dalsze zarządzanie finansami i ewentualne obciążenia podatkowe. Pamiętaj, że jeżeli nie zdecydujesz się na żaden wybór, to będziesz opodatkowany na zasadach ogólnych. Oznacza to, że Twój dochód do kwoty 120 000 zł zostanie opodatkowany według stawki 12%. Z kolei nadwyżka ponad 120 000 zł jest opodatkowana według stawki 32%. Co więcej, jeżeli Twój dochód przekroczy 1 milion złotych, wówczas od nadwyżki zapłacisz dodatkowe 4% w ramach tzw. daniny solidarnościowej.
Alternatywą dla powyższego rozwiązania jest skorzystanie z podatku liniowego lub ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Pierwsza forma charakteryzuje się jednolitą stawką podatku w wysokości 19% od dochodu. Ze względu na swoją charakterystykę, jest polecana osobom osiągającym spore dochody. Z kolei stawka ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych jest uzależniona od rodzaju sprzedaży i wynosi od 2 do 17%. Co istotne, wybierając ryczałt, nie będziesz mógł uwzględniać kosztów prowadzenia działalności gospodarczej.
Spółka cywilna
Spółka cywilna to forma prowadzenia działalności gospodarczej, do której potrzebni są co najmniej dwaj wspólnicy, którzy podpiszą stosowną umowę spółki i złożą formularze CEIDG. Mogą to być osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, osoby prawne lub jednostki organizacyjne, mające zdolność prawną. Sama spółka cywilna nie posiada jednak osobowości prawnej, a także nie płaci podatku dochodowego. Każdy ze wspólników rozlicza się samodzielnie. Co istotne, jej wspólnicy odpowiadają solidarnie za długi, nawet w momencie, gdy za zaciągnięcie odpowiedzialny był tylko jeden podmiot. Do założenia spółki cywilnej nie jest potrzebny kapitał początkowy. Jeżeli jej przychody nie przekroczą w skali roku 2 milionów euro, to można prowadzić uproszczoną księgowość, chyba że wspólnikiem jest osoba prawna. Ponadto podobnie jak w przypadku samozatrudnienia, wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, nawet prywatnym. Kolejną wadą może być również brak szczegółowych regulacji prawnych, które pozwalałyby rozstrzygać ewentualne konflikty wewnętrzne.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w skrócie spółka z o.o., to forma prawna prowadzenia działalności należąca do spółek kapitałowych i posiadająca osobowość prawną. Może być założona przez jednego lub więcej wspólników, którzy muszą wnieść kapitał zakładowy w minimalnej wysokości 5000 zł. Rejestracji spółki z o.o. dokonuje się w Krajowym Rejestrze Sądowym. Potrzebna jest również umowa sporządzona w formie aktu notarialnego (akt założycielski gdy jest rejestrowana przez jedną osobę) lub przez internet w systemie S24, jeżeli wnoszone są wkłady wyłącznie w formie pieniężnej.
Wiesz już, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to rodzaj działalności, który posiada osobowość prawną. W związku z tym jest ona pełnoprawnym i niezależnym od wspólników podmiotem praw i obowiązków. Oznacza to, że spółka z o.o. może dokonywać we własnym imieniu czynności prawnych. Poza tym jest zobowiązana prowadzić pełną księgowość. Sporą zaletą jest to, że spółka odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem, a nie majątkiem wspólników.
Spółka jawna
Spółka jawna to spółka osobowa, którą reguluje kodeks spółek handlowych. Jest odrębnym od wspólników bytem prawnym, a do jej rejestracji konieczna jest umowa w formie pisemnej i zgłoszenie w KRS. Może być tworzona przez dowolną ilość wspólników i często jest polecanym wyborem dla średniej wielkości przedsiębiorstw. Co do zasady, w jej przypadku nie spotkasz się z obowiązkiem wpłacenia kapitału zakładowego, a majątek powstaje w wyniku wniesienia wkładów przez wspólników. Poza tym spółka jawna charakteryzuje się licznymi zaletami. Jest stosunkowo prosta w założeniu, może korzystać ze zwolnienia z VAT, a także zapewnia dość dużą swobodę przy konstruowaniu postanowień umowy. Wspólnicy spółki są zobowiązani samodzielne odprowadzać podatek dochodowy od osób fizycznych. Niestety, ale podobnie jak w przypadku jednoosobowej działalności lub spółki cywilnej, za zobowiązania firmy odpowiadają całym swoim majątkiem osobistym.
Spółka komandytowa
Spółka komandytowa to osobowa spółka handlowa, posiadająca zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Może być utworzona przez co najmniej dwóch wspólników. Jest bardzo dobrym wyborem np. w momencie, gdy jeden z nich chce wnieść wkład pieniężny, a drugi jest zainteresowany jej szeroko pojętą działalnością i rozwojem. Potwierdzeniem tej tezy może być to, że w spółce komandytowej mamy do czynienia z:
- komandytariuszem, który ponosi ograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki,
- komplementariuszem, który odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem.
Poza tym jeżeli chcesz założyć spółkę komandytową, to musisz liczyć się z tym, że konieczne będzie zawarcie umowy w formie aktu notarialnego lub bez udziału notariusza, przy wykorzystaniu wzorca, który jest udostępniony w systemie teleinformatycznym.
Spółka komandytowa jest podatnikiem podatku CIT (dochodowego od osób prawnych). Jego podstawa wynosi 19%, jednak gdy spółka spełnia warunki, które pozwalają jej na uzyskanie statusu małego podatnika, wówczas podstawa opodatkowania zmniejsza się do 9%. Co więcej, w spółce komandytowej należy prowadzić księgowość pełną, czyli księgi rachunkowe.
Spółka komandytowo-akcyjna
Spółka komandytowo-akcyjna zaliczana jest do osobowych spółek handlowych. Nie ma osobowości prawnej, jednak posiada zdolność prawną. Oznacza to, że może we własnym imieniu zaciągać zobowiązania oraz nabywać prawa. Podstawą jej funkcjonowania jest m.in. podpisany przez założycieli statut w formie aktu notarialnego. Poza tym znajdziesz w niej co najmniej dwóch wspólników: komplementariusza i akcjonariusza. Ten pierwszy jest odpowiedzialny za zobowiązania całym swoim majątkiem. Minimalny kapitał zakładowy, potrzebny do utworzenia spółki komandytowo-akcyjnej, to 50 000 zł. Co istotne, jeśli chcesz prowadzić firmę w takiej formie prawnej, musisz pamiętać o obowiązku założenia strony internetowej, która będzie służyła do komunikacji z akcjonariuszami.
Prosta spółka akcyjna
Prosta spółka akcyjna to stosunkowo nowa forma prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Przedsiębiorcy mogą zdecydować się na taką formę prowadzenia biznesu od 1 lipca 2021 roku. Samo założenie spółki jest dużo prostsze, niż klasycznej spółki akcyjnej. Minimalny kapitał akcyjny to zaledwie 1 zł. Ponadto prostą spółkę akcyjną możesz założyć przez internet, za pośrednictwem systemu S24.
W przypadku prostej spółki akcyjnej zdecydowano się na wiele ustępstw. Przykładowo, zrezygnowano z obowiązków powoływania rady nadzorczej czy badania sprawozdań przez biegłego rewidenta. W rzeczywistości taki rodzaj działalności gospodarczej przypomina nieco zwykłą spółkę akcyjną bez możliwości wejścia na giełdę.
Spółka akcyjna
Spółka akcyjna to chyba najbardziej rozbudowana forma prawna prowadzenia działalności gospodarczej. Z reguły jest polecana dużym firmom, które planują ekspansję i wejście na giełdę. To kapitałowa spółka handlowa, posiadająca osobowość prawną. Jej założycielem może być jedna lub więcej osób fizycznych, a także osoby prawne czy jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, lecz posiadające zdolność prawną. Minimalny kapitał zakładowy w przypadku spółki akcyjnej wynosi 100 000 zł. Co więcej, przed rozpoczęciem działalności musi zostać zarejestrowana w KRS, a także posiadać umowę założycielską, w skład której wchodzi m.in. statut.
Jaka forma prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce będzie najlepsza?
Jeżeli planujesz założyć działalność gospodarczą, to z pewnością zastanawiasz się nad tym, jaką wybrać formę prawną. Tak naprawdę nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Wiele zależy m.in. od rodzaju Twojej działalności, kapitału początkowego czy dalszych planów ekspansji. Każda forma prawna ma swoje zalety i wady. Przykładowo, wybierając samozatrudnienie, możesz prowadzić firmę samodzielnie, a także ograniczasz wszelkie formalności do minimum. Wystarczy złożyć wniosek o wpis działalności, który będzie figurować w centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej. Niemniej musisz mieć na uwadze to, że za zobowiązania odpowiadasz całym swoim majątkiem, w tym prywatnym.
Alternatywą dla powyższego rozwiązania jest działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Bardzo popularne rozwiązanie, na które decyduje się wielu przedsiębiorców. Spółka z o.o. posiada osobowość prawną, dzięki czemu może dokonywać we własnym imieniu czynności prawnych. Co istotne, w przypadku zobowiązań spółka odpowiada swoim majątkiem. Oczywiście, opisaliśmy też inne formy prawne, które możesz założyć w Polsce. Pośród nich przedsiębiorcy często wybierają również spółkę cywilną. Z kolei dla większych przedsięwzięć korzystna może okazać się spółka akcyjna.
