Ile komornik może zabrać w Twojej pensji lub emerytury w 2024 roku? Zajęcia komornicze a wypłata

Egzekucja niespłaconych długów może odbywać się na kilka sposobów. Pierwsze próby zmobilizowania dłużnika do zapłaty, to m.in. wysłanie przedsądowego wezwania do zapłaty. Gdy takie pisma okazują się nieskuteczne, wówczas alternatywą jest skierowanie sprawy do sądu. W przypadku, gdy dłużnik nie stosuje się do nakazu zapłaty czy wyroku, sprawa może trafić do komornika. A jakie są jego uprawnienia? Jaką kwotę może zająć, a także co można z tym zrobić? O tym poniżej.

Jakie są etapy windykacji?

Na początek zapoznaj się z poszczególnymi etapami, które są stosowane w drodze do odzyskania zaległości. W praktyce możemy wyróżnić dwa etapy windykacji, tzw. windykację miękką i windykację twardą.

Windykacja miękka to próby polubownego rozwiązania sytuacji. Wśród dostępnych narzędzi do zmobilizowania dłużnika do zapłaty znajdziemy m.in. wezwanie do zapłaty, które ma na celu przypomnieć o konieczności uregulowania określonej kwoty. Wysłanie wezwania jest również istotne z punktu widzenia dalszych prób odzyskania zaległych pieniędzy. W szczególności wtedy, gdy sprawa trafi do sądu. Zwróć uwagę na to, że zgodnie z art. 187 § 1 pkt 3 kodeksu postępowania cywilnego, pozew do sądu powinien zawierać informację, czy strony podjęły wcześniej próbę mediacji lub zastosowały inną, pozasądową próbę rozwiązania sporu. Jeżeli nie, musisz wyjaśnić, dlaczego tak się nie stało.

Windykacja miękka w wielu przypadkach jest skuteczna i pomaga odzyskać kwotę zadłużenia. Gdy tak się nie stanie, wówczas stosuje się narzędzia z tzw. windykacji twardej. Przykładowo, można sporządzić pozew i skierować sprawę do sądu, który najprawdopodobniej (o ile dług jest zasadny) wyda nakaz zapłaty, wywołujący takie same skutki prawne, jak wyrok. W związku z tym może być przedmiotem przymusowej egzekucji przez organy postępowania egzekucyjnego. Tymi organami, w myśl art. 758 kodeksu postępowania cywilnego, są komornicy oraz sądy rejonowe. Mówiąc prosto, sprawa może trafić do komornika. No dobrze, ale co w takim przypadku? Jakie uprawnienia ma komornik?

Ile komornik może zająć z wypłaty?

Jeżeli sprawa trafiła do komornika, możesz zastanawiać się, jaka część Twojego wynagrodzenia zostanie zajęta? Odnieśmy się po raz kolejny do przepisów. Tym razem pomogą nam art. 87¹ i art. 88 kodeksu pracy. Zgodnie z nimi, kwota wolna od zajęcia komorniczego wynosi do końca 2023 roku 2784 zł, a od 1 stycznia 2024 roku wzrośnie do 3055 zł.

Jak widzisz, jest to najniższe wynagrodzenie netto, jakie może otrzymać pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze godzin. Z kolei, jeżeli jesteś zatrudniony w niepełnym wymiarze, wówczas kwota ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu do wymiaru czasu pracy. Przykładowo, przy zatrudnieniu na pół etatu, kwota wolna od zajęć komorniczych od 1 stycznia 2024 roku wynosi 1527,50 zł. Generalnie rzecz biorąc, przepisy mówią, że komornik może zająć nadwyżkę nad kwotę netto dla zarobków, w tym maksymalnie 50% wynagrodzenia. Z kolei przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi wartość rośnie do 75%, a w przypadku określonych kar pieniężnych do 90%.

Biorąc pod uwagę standardową sytuację, komornik z najniższej krajowej nie zabierze nic. Z kolei w przypadku wyższych zarobków komornik ma prawo zająć wszystko, co jest ponad wynagrodzenie mininalne. Co istotne, zwróć uwagę, że cały czas odnosimy się m.in. do kodeksu pracy, a co za tym idzie, do zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Musisz jeszcze pamiętać, że nieco inne zasady obowiązują w przypadku świadczeń alimentacyjnych, ale tym zajmiejmy się w dalszej części artykułu.

Ile komornik może zająć z umowy zlecenie i umowy o dzieło?

Nieco inaczej sytuacja kształtuje się, gdy obowiązki wykonujesz na podstawie umowy zlecenie czy umowy o dzieło. Dlaczego? Tego typu umowy są regulowane przez kodeks cywilny, a nie kodeks pracy, a co za tym idzie, komornik może zająć nawet 100% wynagrodzenia. Ale… są od tego pewne odstępstwa.

Wyjątkiem, kiedy komornik nie może zająć 100% wynagrodzenia jest sytuacja, w której środki są regularnie przelewane na Twoje konto i są Ci niezbędne do życia. Wówczas stosuje się przepisy art. 833 § 2¹ kodeksu postępowania cywilnego, które mówią, że w takim przypadku stosuje się przepisy kodeksu pracy. Oznacza to, że nawet jeżeli pobierasz wynagrodzenie na podstawie umowy zlecenia czy o dzieło i są to Twoje jedyne środki utrzymania, to do egzekucji komorniczej stosuje się takie same przepisy, jak w przypadku umowy o pracę. W konsekwencji komornik musi zostawić na koncie równowartość minimalnego wynagrodzenia.

Pamiętaj jednak, że aby skorzystać z takiego rozwiązania, Twoja umowa zlecenie musi być jedynym źródłem dochodu. Ponadto:

• Musisz być osobą fizyczną;
• Wypłacane wynagrodzenie musi być cykliczne i powtarzalne, tzn. że co miesiąc na Twoje konto bankowe wpływa identyczna lub zbliżona kwota;
• Twój dochód z tytułu umowy zlecenia jest stały (nie może to być np. pojedyncze zlecenie).

Jeżeli spełniasz te warunki, musisz jeszcze udowodnić je przed komornikiem.

Alimenty a potrącenie z wynagrodzenia

Zaległości w alimentach ściągane przez komornika powodują, że wspomniane dotychczas limity ulegają zmianie. Są mniej korzystne dla zadłużonego. W przypadku dłużników alimentacyjnych komornik zabierze maksymalnie 60 procent wynagrodzenia, bez względu na jego wysokość. Podobne zasady obowiązują w przypadku emerytury. 

Emerytura i renta a zajęcie komornicze

Komornik ma również prawo do egzekucji ze świadczeń, takich jak emerytura czy renta. W tym przypadku kwota wolna od potrąceń jest inna, niż ta obowiązująca przy wynagrodzeniu za pracę. Podobnie jednak, jak w przypadku umów o pracę, tak i tutaj musimy podzielić typ roszczenia na niealimentacyjny i alimentacyjny. 

W przypadku roszczeń niealimentacyjnych, komornik może zabrać z emerytury lub renty maksymalnie 25 procent świadczenia, przy czym do dyspozycji dłużnika musi zostać kwota odpowiadająca co najmniej 75 procent minimalnej emerytury lub renty brutto. Obecnie minimalna emerytura brutto wynosi 1588,44 zł, w związku z czym komornik nie może zająć więcej, niż 397,11 zł. Innymi słowy, kwota wolna od potrąceń komorniczych to 1191,33 zł. Z kolei, w przypadku roszczeń alimentacyjnych, jest to wspomniane wcześniej 60% wypłaty, co automatycznie podnosi limit.

Poza tym komornik nie może zająć tzw. trzynastki i czternastki. Do kwoty, od której ustalana jest wysokość potrącenia nie wlicza się również dodatków, takich jak np. dodatek pielęgnacyjny lub dla weterana poszkodowanego. 

Co zrobić, gdy komornik zajmie więcej, niż powinien?

Jak już wiesz, komornik nie może zająć pełnej wypłaty, gdy pracujesz na umowie o pracę czy pobierasz emeryturę. Co jednak, gdy zabierze więcej, niż powinien? W takiej sytuacji możesz złożyć skargę na czynności komornika. Taka skarga przysługuje do sądu rejonowego i jest niedewolutywnym środkiem zaskarżenia, co stwierdził m.in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 21.05.2010 r. (sygn. III CZP 28/10, OSNC 2011). Niedewolutywnym, czyli takim, który pociąga za sobą kontrolę zaskarżonego orzeczenia w postępowaniu przez sądem tej samej instancji co sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie. 

Co więcej, w myśl art. 767² § 2 kodeksu postępowania cywilnego, wniesiona skarga nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego, ani też wykonania zaskarżonej czynności. Wyjątkiem jest zawieszenie postępowania lub wstrzymanie dokonania czynności przez sąd. Co istotne, skarga przysługuje nie tylko na określoną czynność komornika, ale też w sytuacji zaniechania czynności, do której komornik jest zobowiązany.